100 Jaar

Slijterij Frans Muthert is begonnen in 1918 als een winkel en groothandel in kruidenierswaren. Later werd het een zelfbedieningswinkel in combinatie met een slijterij. Mede door de komst van grotere supermarkten is de zelfbedieningswinkel later afgestoten en is het nu een slijterij met onder meer een groot whisky assortiment whisky en wijn.

In 2018 vierde Slijterij Frans Muthert zijn 100 jarig jubileum en werd de winkel bekroond met het predicaat “Hofleverancier, bij Koninklijke beschikking”. Hieronder in het kort de geschiedenis van Slijterij Frans Muthert met daaronder diverse (pers)berichten aangaande het 100 jarig jubileum.

GESCHIEDENIS

In augustus 1918 Slijterij Frans Muthert opgericht als Grossierderij in Koloniale waren, Gedistilleerd en Haringinleggerij, door een eveneens ondernemende Aeilke Muthert.

Vanaf de 18e eeuw wordt turf  één van de voornaamste brandstoffen van het land. Met de aanleg van een kanaal  vanaf Veendam begint in de 19e eeuw de ontwikkeling van Westerwolde. De streek trekt mensen aan als turfstekers, boeren, landarbeiders, schippers, ambachtsmannen  of koopmannen. Zo ontwikkelt het water zich tot een levensader. Langs het kanaal vindt met name de bebouwing en bedrijvigheid plaats en vestigen zich ook winkeltjes die als familiebedrijven aan de boeiende ontwikkeling van de veenstreek bijdragen. Wij zijn één van de vele en daarover gaat onze geschiedenis.

De naam ‘Muthert’ komt waarschijnlijk uit Duitsland. Daar leeft in de 18e eeuw  een familie onder deze naam. Een deel van de familie emigreert in de 18e en 19e eeuw naar Amerika. En wellicht is de ‘eerste’ Muthert een schipper geweest die uit Duitsland kwam en op de boot turf vanuit de veenstreek naar elders vervoerde. Veel schippers en landarbeiders uit het Duitse ‘Ost Friesland’ trekken in deze tijd immers naar de ‘wilde venen’ de turfstreek bij Veendam, om daar hun geluk te beproeven. In begin 1821 ontmoet  de ‘eerste’ Muthert in Nederland schippersdochter Johanna Hendriks van Veen. Johanna is dan hoedenmaakster.  Ze raken bevriend. Zij raakt zwanger en op 24 december 1821 in de ‘Ommelanderwijk’ in Veendam ziet Frans Heinrich Muthert het licht.     

De jonge Frans Heinrich Muthert wordt schipper. Eerst vaart hij een tijdje op zee, maar daarna kiest hij als schipper voor de binnenvaart. Hij wordt beurtschipper, die een geregelde dienst tussen een aantal plaatsen onderhoudt. Op 14 december 1846 trouwt hij in de gemeente Onstwedde met Aaltje Jans Spier, die  eveneens uit deze gemeente afkomstig is. Het Stadskanaal wordt door de opkomende turfvaart al snel een van de drukste vaarroutes in het land. Het echtpaar heeft hier hun vaste plek.

In de jaren die volgen wordt het gezin Muthert uitgebreid met zeven zonen. Een van de zonen, Popko Frans wordt op 20 september 1860 aan boord geboren, als het jonge gezin is aangemeerd in Hoogkerk… De zonen van Muthert groeien dan ook op langs het veel bevaren kanaal  waar het dagelijks een komen en gaan van schepen is.

De oudste zonen worden schipper op de binnenvaart of zijn beurtschipper, net als vader Muthert. De jongere zonen kiezen echter voor een beroep op het vaste land en vestigen zich aan de ‘handelsroute’ langs het kanaal als koopman.

De familie bezit een ijzeren tjalkschip “De Onderneming” en vaart van Wildervank, Stadskanaal naar Amsterdam met turf en op de terugweg naar Veendam meestal steenkool. Zoon Frans Hendrik neemt het schip en beurtschap over. Harm Frans (H.F.) Muthert verwerft in 1885 het agentschap van de distillaten van ‘Wed. Joustra’ uit Sneek. En zijn broer Popko Frans (P.F.) Muthert wordt op 13 juli 1886 aangesteld als agent voor Stadskanaal door likeurstokerij en koloniaalhandel ‘J. H. van Hasselt jr. uit Groningen. Dan wordt de naam van Muthert als handelaar in sterke drank al gevestigd.

Door de ondernemende activiteiten van alle zonen verandert ook de situatie van de familie Muthert  gaandeweg. De oudste broers Johannes Frans en Frans Hendrik zijn als schipper zo vaak onderweg dat ze verhuizen naar de havens waar hun beurtschip meestal aanlegt. Johannes Frans Muthert vaart van de “Ommelanden” via Gouda naar de Leuvenhaven in Rotterdam en verhuist als eerste naar Rotterdam. Enige jaren later vestigt zijn broer Frans Hendrik zich met het schip ‘De Onderneming’ in het Gasselter-Nijeveen, dat op dat moment het levendige centrum is van de ‘veenkoloniale’ scheepvaart en lange tijd zelfs ‘de vierde haven’ van het land is.

De komst van een tramlijn langs het kanaal in 1895, op initiatief van de ‘Eerste Groninger Tramway-Maatschappij’, maakt de eens zo afgelegen streek aan het water voor de omgeving voortaan beter toegankelijk. Zo ook Musselkanaal.

Op 3 juli 1903 overlijdt Frans Heinrich Muthert op 81-jarige leeftijd. Hij laat een ondernemende familie na. Zijn zoon Popko Frans Muthert,  heeft een bloeiende zaak aan de Oosterkade in Stadskanaal en  zonen Harm Frans en Frans Klaas Muthert in Musselkanaal.  Popko Frans trouwt met Antje Jantina  Ham. Zij krijgen negen kinderen waarvan Aeilke Muthert de oudste zoon is. Al vroeg wordt hij door zijn vader in het vak als koopman ingewijd. Bij de zaak van zijn vader krijgt hij 1911 al een eigen agentschap voor de Groothandel Bosman uit Groningen.

Maar als dan de 1^e WO uitbreekt wordt hij opgeroepen om het land te dienen bij de bescherming van de grenzen  en hij wordt gelegerd in Zeeland tijdens de gehele periode WO I. Hij maakt van nabij mee onder welke verschrikkingen de Belgische vluchtelingen, vaak geheel uitgehongerd, hun land ontvluchten. Een tijd die veel indruk op hem maakt.

Terug  in Stadskanaal ontmoet hij Trijntje Jeannette Alvering op de tram. Ze verloven zich in juli 2018. Aeilke besluit  als koopman voor zichzelf te beginnen. In augustus 1918 trouwt hij met Trijntje  en vanaf dat moment wonen ze samen als echtpaar aan de Schoolstraat 48 in Musselkanaal. Daar runnen ze een Grossierderij in Koloniale waren, Gedistilleerd en Haringinleggerij.  Aeilke laat een eigen logo ontwerpen, dat als etiket op jeneverflessen zoals de ‘Grönniger Olle Kloare’ wordt bevestigd, met als vermelding: ‘AMM(Aeilke Muthert Musselkanaal), anno 1918’.

Na WO I begint de  economie langzaam aan weer te verbeteren. En daar kan de handel van profiteren…

 Er wordt druk handel gedreven langs het kanaal en Aeilke  breidt zijn bedrijf uit  met aan de zijkant een pakhuis voor de groothandel. Vanaf 1920 laat hij dan  de naam  grossierderij ‘Het Noorden’, vastleggen.

In 1924 breekt er brand uit in het pand. Gelukkig dekt de verzekering de schade en laat Aeilke van de hand van architect G van der Mei  uit Stadskanaal  een nieuw woon- en winkelhuis en pakhuis bouwen, waarvan een groot deel van de voorgevel en woonhuis heden te dagen nog steeds herkenbaar is.

Begin jaren ’20 gaat de zaak van  vader Popko Frans Muthert minder goed en verkoopt hij zijn veengronden en het woon- en winkelhuis aan de Oosterkade in Stadskanaal. Aeilke schiet zijn familie te hulp. Hij zorgt ervoor dat zijn vader  en jonste broers een woon- en winkelpand krijgen aan de Verbindingsweg 3 in Musselkanaal.

In het gezin van Aeilke en Trijntje  worden de kinderen Antje Jantina Christianus , Jantina, Popko , Frans Hendrik, Trijntje Jeannette (heel verdrietig overlijdt ze twee maanden later) en pas veel later Aaltje  en Trijntje Jeannette geboren. 

Als Aeilke Muthert de groothandel ‘Het Noorden’ opricht, neemt hij de rol van de grossiers uit Groningen over. 

De meeste producten, zoals zout, suiker en meel komen per trein in grote zakken aan, die vanaf het station aan het begin van de Eerste Exloërmond worden opgehaald en naar het pakhuis worden gebracht. Daar worden de producten ‘omgepakt’ in kleinere verpakkingen.  Ook azijn en spiritus worden van grote vaten in flessen gegoten. Zo worden de producten van ‘Het Noorden’ naar talrijke kruidenierswinkeltjes langs het Stadskanaal gebracht.  Vervoer gaat steeds vaker per automobiel en er staat ondertussen ook een benzinepomp van PurFina  voor het pakhuis.

Rond 1930 breidt hij het pakhuis uit en in 1934 laat hij een cafégelegenheid  bouwen naast de winkel door de architecten  gebr. Blauw uit Gasselternijveen  en  de aannemer gebr. Benus te Musselkanaal.

In 1942 koopt Aeilke het bekende ‘Hotel Dik’ in Nieuw-Buinen. Daar wil hij zijn oudste kinderen een eigen toekomst laten opbouwen. Ook de jongste kinderen steken de handen uit de mouwen. Zo moet de jongste zoon Frans regelmatig op de fiets boodschappen wegbrengen.  

In de oorlogsjaren staan  weleens  Duitse wagens bij het café van Muthert. Het is sommige inwoners van Musselkanaal een doorn in het oog als ze een Duitse auto bij het café van de familie Muthert zien staan. Maar er is vrijwel niemand in het dorp van op de hoogte dat er in het woonhuis bij de winkel verschillende onderduikers verborgen zitten. Het zijn allen jongens  die in 1943 na een oproep van de ‘Arbeitseinsatz’ weigerden om voor de Duitsers te werken. Bij Muthert vinden ze onderdak. De aanwezigheid van Duitse militairen in het café geeft de familie Muthert zo een dekmantel. Na de oorlog  komen ‘de onderduikers’ aan de Schoolstraat 48 naar buiten en wordt Aeilke door zijn dorpsgenoten op de schouders gezet en als een held langs het kanaal gedragen. 

Na de Mulo helpt de jongste zoon Frans Hendrik (1926) mee in de zaak. Frans trouwt in 1949 met ‘Ina’ (Gesina Willemina Homan (1927), dochter van de eigenaar van hotel Homan in Sellingen.  Als kinderen uit een ondernemersgezin maken ze zich het vak van winkelier snel eigen. Ze willen daarin hun eigen koers gaan varen…Aeilke en Trijn besluiten  in 1955 aan de Schoolstraat 42 te gaan wonen.

In 1963 overlijdt  Aeilke Muthert, op 70 jarige leeftijd, na een ongelukkige val. Ina Muthert-Homan werkt volop mee in de winkel en doet de boekhouding. Ze haalt haar rijbewijs en gaat met het Volkswagen busje bij de klanten langs om de winkelboekjes op te halen. In deze boekjes noteren de klanten hun bestellingen voor de week, die vervolgens door mevrouw Muthert worden gewogen en ingepakt en op vrijdag weer worden rondgebracht. 

“Als een klant iets vergeten was te bestellen dan werd het nog even nagebracht ook al was het een pond zout van zeven cent… “

Maar Frans Muthert is ook een vernieuwende winkelier. De klanten komen in het bezit van een  auto en halen zelf de boodschappen en daar speelt Frans op in. De nieuwe zelfbedieningszaak komt in de ruimte van het pakhuis. De klanten leggen hun boodschappen in een mandje  en rekenen af bij één van de twee kassa’s. De zelfstandige slijterij komt in het gedeelte van de kruidenierszaak. Het café is ondertussen verhuurd aan de familie Herder.

Door de komst van grote supermarkten begin 70 jaren, besluit Frans zich te gaan specialiseren als ‘groot- en kleinhandel in sterke, zwak alcoholische en alcoholvrije dranken’. Vanaf dat moment gaat hij verder onder de naam Slijterij Frans Muthert en komt er een ruime parkeerplaats bij.

Frans  ontwikkelt net als zijn vader, ook tal van dranken die door hem naar eigen recept worden gemaakt en onder eigen etiket worden verkocht. Hij past niet alleen zijn assortiment aan, maar communiceert ook anders in de media.  Zijn advertenties in de plaatselijke kranten worden  voorzien van zijn eigen portret met als persoonlijke boodschap: “Ja, ik sta garant voor de kwaliteit: van elk bij mij gekochte fles, tot de laatste druppel uit uw glas.

In 1976 slaat het noodlot onverwacht toe. Frans  wordt ziek en overlijdt in november 1977 aan de gevolgen van longkanker. Hij is pas vijftig jaar.  Ina besluit na het overlijden van haar man de zaak voor te zetten. Zoon  Aeilke Muthert jr. studeert in Groningen. Na een jaar besluit  Aeilke zijn moeder in de zaak bij te staan. In 1980 gaat hij samen met haar een VOF aan. Zo maakt de derde generatie Muthert in het familiebedrijf zijn opwachting. 

De winkel wordt in 1981 verbouwd, waardoor Aeilke het assortiment in speciale dranken kan uitbreiden. Wijnen en bieren krijgen meer ruimte.  Ina en Aeilke bezoeken regelmatig  distilleerderijen, bierbrouwerijen en wijngebieden in binnen- en buitenland. “Zo kunnen wij iedereen die iets bijzonders wil – een apart wijntje, een bijzonder likeurtje of een afwijkend biertje – altijd van dienst zijn en iets meer vertellen dan alleen de prijs”.

In de winkel brengt Aeilke’s vrouw, Marleen Kamphuijs, docente tekenen, kunst en cultuur, creatieve impulsen in de zaak. Aeilke en Marleen zijn al sinds 1976 met elkaar bevriend en trouwen op 7 april 1989. Ze zorgt in al die jaren voor de inrichting van de etalages, het aankleden van de cadeautafels, schrijft wijnboekjes voor proeverijen, maakt keuzes voor het verpakkingsmateriaal en verpakt de cadeaus, want het oog wil ook wat….

Aeilke en Marleen krijgen drie kinderen: Tom-Roderick, Maurits  en Elisabeth.  De kinderen helpen regelmatig mee. Het is bovendien een goede traditie dat de ze meehelpen met de balans opmaken, op 2 januari. Alle flessen en verpakkingsmaterialen worden dan geteld. Rondom kerst wordt iedereen ingeschakeld om de kerstgeschenken zo mooi mogelijk te verpakken.

In zijn zoektocht naar aparte producten stuit Aeilke Muthert ook op mooie malt whisky’s.  Zo staan er in de jaren ’90 een honderdtal verschillende whisky-soorten die zeer geliefd blijken.  Op deze wijze ontwikkelt hij zich gaandeweg ook als whiskyspecialist.

Door het steeds bredere assortiment besluiten Aeilke en Marleen in 2000 de winkel ingrijpend te verbouwen. Mevrouw Muthert-Homan neemt dan afscheid als vennoot, maar blijft bij de zaak wonen en geeft nog niet alle touwtjes uit handen: zij zorgt dat de winkel er keurig bij staat, zowel binnen als buiten. Ze geeft nog aanwijzingen aan de jonge hulpen zodat flessen stofvrij en met etiketten naar voren in de schappen staan. Buiten wordt het voetpad en de parkeerplaats grondig geveegd en onkruidvrij gemaakt door zowel haarzelf als onder leiding van haar. Haar credo is dan ook ‘goed opruimen is het halve werk’ en een verzorgde uitstraling van het bedrijf is ook erg belangrijk. Haar taken worden bij het ouder worden steeds kleiner, maar tot haar 89^ste  jaar verzorgt  ze personeel van koffie en koek en geniet ze van deze momenten. Op 13 mei 2018 overlijdt  Ina Muthert-Homan na een  arbeidzaam leven op 90 jarige leeftijd.

Na 2010 neemt de belangstelling voor whisky sterk toe. De winkel loopt goed.  Maar het midden- en kleinbedrijf merkt in deze jaren dat de handel ook steeds vaker via internet gaat verlopen. In zijn  zonen Tom-Roderick en Maurits vindt Aeilke de juiste gesprekspartners uit de ‘nieuwe generatie’. Tom-Roderick helpt al tijdens zijn studie met het voorbereiden van wijn- en whiskyproeverijen. Hij schrijft menu’s die passen bij de wijnen en dat slaat bij veel klanten aan. Maurits is op zaterdagen tijdens zijn studie werkzaam in de zaak. Maar ook jonge oud-medewerkers, die in hun studietijd werkzaam waren in het bedrijf, brainstormen regelmatig mee.  Samen met hen besluit Aeilke de ‘online’ verkoop gestalte te gaan geven.

In februari 2013 wordt door de familie Muthert de whisky-webwinkel met de naam ‘Dramtime’ gelanceerd. Een ‘Dram’is ‘een beetje of een bodempje’, whisky in het glas.  Een webwinkel met proefnotities, whisky-nieuws en informatievoorziening bij de komst van nieuwe releases. Met ‘blogs’ worden klanten op de hoogte gehouden van recente ontwikkelingen, exclusieve aanbiedingen en speciale bottelingen.

“Het is al snel een heel dynamisch onderdeel van ons familiebedrijf geworden. We denken en werken vanuit ‘Dramtime’ zowel nationaal als internationaal. We hebben een nieuwsbrief die in verschillende talen de wereld over gaat, we organiseren proeverijen met buitenlandse gasten en  zijn te vinden op wijn- en whiskyfestivals. Onze whisky’s versturen we inmiddels over de hele wereld. Zo kunnen we de klanten van onze collectie van pakweg 1.800 whisky’s en alle whisky-ontwikkelingen op de hoogte houden”.

• Jubileum bier: De neef van Frans Heinrich18/08/2020
  Ter ere van het 100 jarig jubileum hebben we samen met de Maik van Heerd van de Rockin’ Ludina Brewery in Groningen een jubileum bier uitgebracht, De neef van Frans Heinrich! De Neef van Frans Heinrich is een Barley Wine die 4 maanden gerijpt heeft …
• Big Peat Slijterij Frans Muthert 100th Anniversary Edition18/08/2020
  Ter ere van 100 jaar Frans Muthert hebben Slijterij Frans Muthert en Dramtime.nl op 31 augustus 2018 de Big Peat Slijterij Frans Muthert 100th Anniversary Edition uitgebracht! Een whisky project waar we al een aantal jaren mee bezig zijn. In een vroeg stadium was voormalig Douglas …
• Persbericht: Slijterij Frans Muthert ontvangt predicaat hofleverancier18/08/2020
  Musselkanaal, 31 augustus 2018. Zijne Majesteit de Koning heeft besloten het Recht tot het voeren van het Koninklijk Wapen met de toevoeging ‘Bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier’ toe te kennen aan Slijterij, Wijnhandel en Whisky Specialist Frans Muthert. Tijdens het jubileum feest van het in 1918 …
• 100 jaar Frans Muthert #8: de geschiedenis wordt nog steeds geschreven18/08/2020
  Na 2010 neemt de belangstelling voor whisky sterk toe. Maar het midden- en kleinbedrijf merkt in deze jaren dat de handel ook steeds vaker via internet gaat verlopen. Aeilke Muthert beraamt zich met zijn familie over deze ontwikkelingen. De winkelverkoop loopt goed, maar hoe zal …
• 100 jaar Frans Muthert #7: Koopmannen Muthert18/08/2020
  Het 100 jarige jubileum weekend: het is bijna zover. Het aftellen is begonnen. We zijn druk met de voorbereidingen. Daarom volgt hier deel  7 en 8 van de geschiedenis “Koopmannen Muthert”. In de winkel brengt Aeilke´s vrouw, Marleen Kamphuijs, die blijft werken als docente tekenen, kunst …
• 100 Jaar Frans Muthert Reportage RTV118/08/2020
  Bekijk hier de reportage van RTV1 over het 100-jarig bestaan van Slijterij Frans Muthert!
• Frans Muthert 100 Jaar – Festival Weekend!18/08/2020
• 100 jaar Frans Muthert #6: Ina en Aeilke18/08/2020
  De strijd in de levensmiddelenbranche leidt in de loop van de jaren ´70 tot een climax, waarbij enkele grote bedrijven en winkelketens een monopolie positie innemen en voortaan de prijzen bepalen. Dat is de doodsteek voor veel kleine middenstanders, die een eeuw lang langs het …
• 100 jaar Frans Muthert #5: van een vernieuwende zelfbedieningszaak naar een gespecialiseerde slijterij18/08/2020
  Als Nederland begin jaren ´50 door de wederopbouw steeds welvarender wordt, ontwikkelt ook de streek langs het kanaal zich sterk. Er ontstaan steeds meer winkeltjes en kleine bedrijven rondom wat dan wel ´de langste winkelstraat van Europa´ wordt genoemd. Maar ook de landbouwers in de …
• 100 jaar Frans Muthert #4: de oorlogsjaren18/08/2020
  Als de oorlog in 1940 aanbreekt en de Duitsers ons land binnenvallen worden veel zonen uit Groningen opgeroepen om hun dienstplicht te vervullen. Voor de oudste zoon Chris zit de diensttijd er dan net op, hij weet zich wel te redden. Maar als zijn jongere …
• Uitnodiging: 17 maart – Introductie jubileum jenever & whisky18/08/2020
• 100 jaar Frans Muthert #3: de crisisjaren ’3018/08/2020
  In de lastige crisisjaren ´30 ziet Aeilke Muthert juist veel kansen. De ´beurskrach´ van 1929, waarbij de aandelenkoersen op de beurs in New York hard onderuit gaan en er vervolgens een wereldwijde financiële crisis uitbreekt, heeft ook voor Nederland verregaande gevolgen. De werkloosheid in ons …
• 100 jaar Frans Muthert #2: de oprichting en eerste jaren18/08/2020
  Augustus 1918 markeert de oprichting van de winkel in “Koloniale waren, Gedistilleerd, Haringinleggerij en Vischhandel” en daarmee de voorloper van de huidige slijterij. Nadat Aeilke Muthert werkervaring had opgedaan bij zijn vader  Popko Frans Muthert en met zijn agentschap bij de Firma Bosman te Groningen …
• 100 jaar Frans Muthert #1: de voorgeschiedenis18/08/2020
  Het zal u niet ontgaan zijn, in 2018 bestaan we 100 jaar. In augustus 1918 werden we opgericht door, een eveneens ondernemende, Aeilke Muthert. Naast drank verkochten we lange tijd ook kruidenierswaren en was de winkel een trekpleister voor de buurt en vele schippers die …